Tiên hạc thảo là một dược liệu được biết đến như một vị thuốc quan trọng trong đông y. Được sử dụng để điều chế nhiều bài thuốc chữa bệnh như thế nào? Hãy cùng tìm hiểu chi tiết qua bài viết này nhé!
1. Tổng quan về cây tiên hạc thảo
Tiên hạc thảo hay còn gọi là long nha thảo, cỏ răng rồng còn có tên khoa học là Agrimonia nepalensis D. Don.
Cây tiên hạc thảo thuộc họ hoa hồng, thân cây có chiều cao khoảng 0,5m đếm 1m. Toàn thân cây có vạch dọc, lông trắng và nhiều cành. Lá cây mọc sole kép với nhau, thân rễ mọc ngang và cả hai mặt lá đều có lông.
Hoa tiên hạc thảo có kích thước nhỏ, mọc thành chùm ở đầu cành hoặc kẽ lá. Cánh hoa có màu vàng, gồm 2, 3 quả và toàn cây có nhiều gai.
Cây tiên hạc thảo thường mọc hoang ở các cánh đồng nằm ở các tỉnh miền Bắc nước ta.
Với tiên hạc thảo chúng ta có thể sử dụng toàn bộ các bộ phận của cây để điều chế làm các bài thuốc chữa bệnh khác nhau.
2. Tiên hạc thảo có tác dụng gì?
Tiên hạc thảo được sử dụng chủ yếu để làm dược liệu, người thu hoạch sau đó sơ chế sạch và phơi khô rồi cắt thành từng đoạn để dùng lâu dài.
Thành phần của tiên hạc thảo gồm: Flavonoid glycosid, hyperoside, tinh dầu,…
2.1. Tác dụng của tiên hạc thảo trong y học hiện đại
- Tiên hạc thảo có thể điều chế làm cao có tác dụng kháng khuẩn rất hiệu quả.
- Các agrimol A,B,C,D,E được chiết xuất từ tiên hạc thảo có khả năng bảo vệ chuột nhắt khi được gây nhiễm trùng sốt rét.
- Tiên hạc thảo có tác dụng làm tê liệt các khớp thần kinh cơ và có tác dụng gây hưng phấn cơ xương.
- Trong tiên hạc thảo có chứa tanin – chất có khả năng chống lại sự xâm nhập của virus, vi khuẩn và chữa bệnh đau bụng, tiêu chảy rất tốt.
- Ngoài có tác dụng với sức khỏe con người, tiên hạc thảo còn có khả năng làm liệt cơ trên động vật như giun, đỉa. Ở Trung Quốc, người ta còn phơi khô và xay tiên hạc thảo thành bột để trị sán.
- Một thí nghiệm trên tim ếch đã cho thấy một lượng nhỏ tiên hạc thảo cũng đã có thể làm tăng tần số tim, giảm độ co bóp của tim. Và khi tăng liều lơn tiên hạc thảo có thể dẫn đến liệt tim.
- Thí nghiệm tiên hạc thảo trên chó và thỏ lại thấy xuất hiện hiện tượng tăng huyết áp.
- Sử dụng lá tiên hạc thảo thí nghiệm trên cơ thể chuột nhắt lại thấy có hiện tượng giảm mức độ tăng đường huyết.
- Thí nghiệm trên cơ thể thỏ đang mang thai bằng cách chiết 3g tiên hạc thảo tiêm vào tĩnh mạch gây có mạnh sừng tử cung.
- Một nghiên cứu khác cũng cho thấy, cao chiết methanol từ rễ tiên hạc thảo có thể kéo dài thời gian sống của chuột nhắt có khôi u.
- Với một liều lượng vừa đủ tiên hạc thảo có tác dụng kích thích hô hấp, tuy nhiên nếu nạp một lượng quá lớn tiên hạc thảo sẽ gây lên tình trạng tăng hô hấp, sau dần gây suy hô hấp.
- Thí nghiệm trên cơ thể ếch đã nhận định tiên hạc thảo có khả năng làm giãn đồng tử.
2.2. Tác dụng của tiên hạc thảo trong y học cổ truyền
Theo đông y, tiên hạc thảo có vị đắng chát, tính ấm có tác dụng điều chế nhiều loại thuốc chữa bệnh khác nhau. Ví dụ như làm thuốc chữa bệnh đi ngoài ra máu, ho ra máu, chảy máu cam, chấn thương do va đập, xuất huyết tử cung,…
Tiên hạc thảo được sử dụng khi còn tươi hoặc có thể phơi khô rồi áp dụng vào điều chế các bài thuốc chữa bệnh.
3. Một số bài thuốc chữa bệnh từ tiên hạc thảo
Y học cổ truyền đã ứng dụng tiên hạc thảo vào các bài thuốc dùng để chữa bệnh như:
Trị mụn nhọt: chuẩn bị 60g tiên hạc thảo cho vào đun cùng 300ml nước và 200ml rượu trắng, sắc đến khi nước cạn còn khoảng 150ml thì bỏ ra uống trong ngày. Hoặc nếu có tiên hạc thảo tươi thì dùng 20g tiên hạc thảo giã nhuyễn, trộn với một ít mật ong rồi đắp lên vết thương để giảm sưng đau. Mỗi lần đắp nên đắp 2 giờ và thực hiện đều trong 3-4 ngày để thấy có hiệu quả rõ.
Chữa chảy máu cam: chuẩn bị 5g tiên hạc thảo tươi, rửa sạch sau đó giã nhỏ. Thêm vào chút nước sôi để nguội và vắt lấy nước. Uống ngày 2 lần và nên dùng đều trong 5 ngày để thấy tác dụng. Trong thời gian này nên kiêng đồ ăn cay nóng.
Trị ngứa âm đạo cho trùng roi: lấy một lượng tiên hạc thảo vừa đủ, sắc lấy nước rồi chế thành cao lỏng 200% theo tỷ lệ 1ml cao tương tương 2g dược liệu. Cách dùng: lấy bông y tế thấm cao và bôi vào âm đạo. dùng 1 lần/ngày và dùng đều trong 1 tuần để thấy thuốc phát huy tác dụng.
Trị nổi hạch, tràng nhạc: 20g tiên hạc thảo, 12 huyền sâm, 12g nghệ đen, 10g xạ can và 10g ngưu tất, tất cả làm sạch và cho vào nồi đun lấy nước uống.
Trị ban xuất huyết do giảm tiểu cầu: 20g long nha thảo, 12g kim ngân hoa, 10g đan bì, 10g sinh địa, 10g cỏ nhọ nồi tất cả cho vào nồi sắc nước uống hàng ngày.
Trị chảy máu do chấn thương: lấy một lượng tiên hạc thảo vừa đủ nghiền thành bột và đắp vào vết thương để giảm sưng đau.
Bổ trung ích khí: những người đang mắc chứng trung khí bất túc, mệt mỏi, viêm nhiễm sốt có triệu chứng xuất huyết có thể tham khảo bài thuốc sau: chuẩn bị 120g tiên hạc thảo, 63g đại táo sắc lấy nước uống.
Trị tiêu chảy do lỵ (giai đoạn nhẹ): rửa sạch khoảng 15-20g tiên hạc thảo rồi đem sắc cùng 700ml nước, đun đến khi cạn còn khoảng 1 nửa thì tắt bếp. Sau đó thêm một chút đường sao cho vừa miệng rồi uống trong ngày.
4. Một số món ăn – bài thuốc kết hợp với tiên hạc thảo
Tiên hạc thảo hầm gan lợn: chuẩn bị khoảng 20-30g tiên hạc thảo và 90-120g gan lợn (hoặc có thể gia giảm tuỳ khẩu phần ăn cho thích hợp).Cách làm: tiên hạc thảo bỏ phần rễ mầm, rửa sạch; gan lợn rửa sạch rồi thái lát từng miếng vừa ăn. Cho nguyên liệu vào nồi đun, khi sôi kỹ thì vớt bã thuốc đi và tiếp tục hầm nhừ, nêm gia vị và thưởng thức. Đây là món ăn bổ dưỡng, đặc biệt có lợi cho những trường hợp còi xương, suy dinh dưỡng.
Nước tiên hạc thảo cùng đại táo: chuẩn bị 100g tiên hạc thảo thái lát và 10g quả đại táo xé sợi đem sắc lấy nước uống. Nước này rất tốt với những trường hợp bị bệnh viêm nhiễm sốt có triệu chứng xuất huyết.
Tiên hạc thảo cùng trứng gà: 30g tiên hạc thảo, trứng gà khoảng 5 quả, đường đỏ tuỳ khẩu vị. Đem hỗn hợp đun sôi, bỏ bã tiên hạc thảo.
Tiên hạc thảo chưng rượu: 30g tiên hạc thảo đem chưng với 500ml rượu. Dùng cho các trường hợp viêm tắc sữa, áp xe vú có tác dụng hiệu quả.
5. Những lưu ý khi sử dụng vị thuốc tiên hạc thảo
5.1. Tác dụng phụ khi sử dụng tiên hạc thảo
Trong quá trình sử dụng tiên hạc thảo người dùng có thể gặp một số tác dụng phụ sau:
- Khó chịu, đau bụng, táo bón.
- Tim đập nhanh, cao huyết áp và đỏ mặt.
- Da dễ bị bắt nắng hơn.
- Mẫn cảm, dị ứng, hạ đường huyết,…
5.2. Lưu ý khi sử dụng tiên hạc thảo
Trước khi dùng tiên hạc thảo bạn nên tìm hiểu kĩ các thành phần của tiên hạc thảo.
- Nếu bạn sở hữu một làn da nhạy cảm thì nên dùng các thuốc kháng sinh histamin.
- Với những bệnh nhân tiểu đường nếu dùng tiên hạc thảo sẽ cso khả năng làm giảm lượng đường trong máu.
- Nếu sử dụng tiên hạc thảo cùng với thuốc chống đông máu có thể làm tăng nguy cơ mất máu.
Bên cạnh đó, hiện nay chưa có nghiên cứu nào cho việc dùng tiên hạc thảo cho phụ nữ mang thai và trẻ nhỏ. Vì thế những trường hợp này nên có lời khuyên tư vấn từ bác sĩ trước nếu có ý định sử dụng để tránh những trường hợp dáng tiecs xảy ra.
Tiên hạc thảo là một vị thuốc quý, những chúng ta cũng cần sử dụng với một liều lượng vừa phải, phù hợp với khả năng và nhu cầu của cơ thể.
Bài viết đã giới thiệu tới bạn một vị thuốc quý – tiên hạc thảo. Hy vọng thông tin này hữu ích với bạn khi áp dụng vào đời sống.
