Kỷ tử (câu kỷ tử) từ lâu đã được xem là “kim cương đỏ” trong thế giới thảo dược nhờ những công dụng tuyệt vời cho sức khỏe và nhan sắc. Tuy nhiên, khi nhu cầu sử dụng ngày càng tăng cao, thị trường cũng bắt đầu xuất hiện tràn lan các loại kỷ tử giả, hàng kém chất lượng được xử lý hóa chất tinh vi. Việc không biết cách phân biệt kỷ tử thật hay giả có thể khiến người tiêu dùng “tiền mất tật mang”. Bài viết dưới đây sẽ cung cấp cho bạn cái nhìn chi tiết và những mẹo nhận biết chuẩn xác nhất.
1. Tầm quan trọng của việc phân biệt kỷ tử thật và giả
Kỷ tử là loại quả mọng thường được dùng dưới dạng khô trong các bài thuốc Đông y, trà dưỡng nhan hoặc các món hầm bổ dưỡng. Bởi vì là sản phẩm dùng trực tiếp vào cơ thể, chất lượng của nó quyết định trực tiếp đến hiệu quả điều trị và sức khỏe người dùng.
Thực tế hiện nay, nhiều cơ sở vì lợi nhuận đã sản xuất kỷ tử giả bằng cách nhuộm màu, xông lưu huỳnh quá mức hoặc thậm chí là sử dụng các loại quả có hình dáng tương tự nhưng không có giá trị dinh dưỡng. Nếu dùng phải kỷ tử kém chất lượng, bạn không chỉ lãng phí tiền bạc mà còn đối mặt với nguy cơ tích tụ độc tố trong cơ thể, gây hại cho gan và thận. Vì thế, nắm vững cách phân biệt kỷ tử thật hay giả là kỹ năng cần thiết cho mỗi gia đình.
2. Kỷ tử là gì và kỷ tử có tác dụng gì đối với sức khỏe?
Để nhận biết được hàng thật, trước hết chúng ta cần hiểu rõ về đặc tính và giá trị của loại dược liệu này. Kỷ tử có tên khoa học là Lycium barbarum, thuộc họ Cà.
Giá trị trong Đông y
Theo y học cổ truyền, kỷ tử có vị ngọt, tính bình, quy vào kinh Can, Thận và Phế. Vậy thực chất kỷ tử có tác dụng gì?
- Bổ can thận: Hỗ trợ chức năng gan và thận, giúp tăng cường sinh lực.
- Minh mục: Giúp làm sáng mắt, cải thiện tình trạng thị lực suy giảm, mỏi mắt do làm việc quá sức.
- Dưỡng huyết: Hỗ trợ lưu thông khí huyết, giúp da dẻ hồng hào.
Giá trị theo dinh dưỡng hiện đại
Các nhà khoa học đã tìm thấy trong kỷ tử hàm lượng lớn Polysaccharide, Betaine, cùng các vitamin nhóm B, C và khoáng chất. Đặc biệt, lượng chất chống oxy hóa cực cao trong kỷ tử giúp ngăn ngừa lão hóa, bảo vệ tế bào khỏi sự tấn công của các gốc tự do.
Chỉ có kỷ tử đạt chuẩn, không bị pha trộn hay xử lý hóa chất mới mang lại những lợi ích tuyệt vời này. Ngược lại, kỷ tử thật và giả có sự khác biệt rất lớn về thành phần hoạt chất bên trong.
3. Thực trạng thị trường kỷ tử hiện nay
Phần lớn sản lượng kỷ tử trên thế giới và tại Việt Nam đều là kỷ tử Trung Quốc, trong đó kỷ tử vùng Ninh Hạ được đánh giá là loại có chất lượng tốt nhất. Tuy nhiên, lợi dụng uy tín này, nhiều loại hàng giả, hàng nhái đã ra đời.
Các loại kỷ tử giả thường xuất hiện dưới các hình thức:
- Kỷ tử bị nhuộm màu: Sử dụng phẩm màu công nghiệp để biến những quả cũ, mốc thành quả có màu đỏ tươi bắt mắt.
- Kỷ tử xông lưu huỳnh: Để kéo dài thời gian bảo quản và chống mối mốc, người bán xông lưu huỳnh vượt mức cho phép, khiến quả có mùi hắc và độc hại.
- Kỷ tử cũ trộn hàng mới: Pha trộn những quả kỷ tử đã hút hết tinh chất với hàng mới để đánh lừa người tiêu dùng.
4. Cách nhận biết kỷ tử thật qua quan sát ngoại quan
Phương pháp đầu tiên và đơn giản nhất để phân biệt kỷ tử thật hay giả chính là quan sát bằng mắt thường.
4.1. Màu sắc tự nhiên của quả
- Kỷ tử thật: Có màu đỏ sẫm, hơi tối hoặc đỏ cam tự nhiên. Một đặc điểm cực kỳ quan trọng là ở đầu quả kỷ tử thật thường có một vết sẹo nhỏ màu trắng (nơi cuống rụng đi). Đây là dấu hiệu nhận biết hàng tự nhiên không qua xử lý phẩm màu.
- Kỷ tử giả hoặc nhuộm: Thường có màu đỏ rực, bóng bẩy và vô cùng đồng đều. Nếu bạn thấy cả túi kỷ tử không có một vết sẹo trắng nào ở đầu quả, rất có thể đó là kỷ tử bị nhuộm màu.
4.2. Hình dáng và bề mặt
- Kỷ tử thật: Quả thường có dạng hình bầu dục dài, thon. Bề mặt quả khô, có những nếp nhăn tự nhiên do quá trình sấy. Kích thước các quả trong một túi thường có sự chênh lệch nhẹ, không đều chằn chặn.
- Kỷ tử kém chất lượng: Quả có thể quá to, mọng nước một cách bất thường hoặc trơn láng, không có nếp nhăn. Một số loại giả được làm từ quả khác có hình dáng tròn hơn.
4.3. Độ dính của quả
- Kỷ tử thật: Khi bốc một nắm kỷ tử lên và nắm chặt, các hạt kỷ tử sẽ rời nhau ra ngay khi buông tay, không bị dính bết.
- Kỷ tử giả: Thường có cảm giác dính tay do được tẩm đường hoặc hóa chất để tăng trọng lượng và tạo độ bóng.
5. Phân biệt kỷ tử thật hay giả bằng khứu giác và vị giác
Nếu ngoại quan vẫn khiến bạn phân vân, hãy dùng đến khứu giác và vị giác để thẩm định.
5.1. Mùi hương đặc trưng
- Kỷ tử thật: Có mùi thơm thảo dược đặc trưng, dịu nhẹ và thanh mát.
- Kỷ tử giả/kém chất lượng: Thường có mùi hắc, chua hoặc mùi giống như mùi diêm quẹt (dấu hiệu của xông lưu huỳnh). Nếu là hàng nhuộm màu, bạn có thể ngửi thấy mùi hóa chất nồng nặc.
5.2. Hương vị khi nếm
Bạn nên lấy 1-2 quả nhai thử để biết chính xác chất lượng:
- Kỷ tử thật: Có vị ngọt thanh ở đầu lưỡi, sau đó là một chút vị chua nhẹ đặc trưng. Sau khi nuốt, vị ngọt vẫn còn đọng lại trong cổ họng.
- Kỷ tử giả: Vị có thể ngọt gắt (do tẩm đường), đắng chát hoặc nhạt nhẽo. Nếu thấy có vị tê đầu lưỡi, hãy cảnh giác vì đó có thể là dư lượng hóa chất bảo quản.
6. Thử nghiệm với nước – Cách nhận biết kỷ tử thật chuẩn xác nhất
Đây là “bài kiểm tra” quan trọng nhất để lật tẩy các loại kỷ tử bị nhuộm màu.
- Cách thực hiện: Cho một nhúm kỷ tử vào cốc nước ấm (khoảng 60 độ C) và chờ trong 5-10 phút.
- Kết quả với kỷ tử thật: Nước sẽ chuyển sang màu vàng nhạt hoặc vàng cam rất trong. Quả kỷ tử sau khi ngấm nước sẽ nở ra, nổi lên trên mặt nước, nhưng màu đỏ của vỏ quả vẫn giữ nguyên, không bị nhợt nhạt.
- Kết quả với kỷ tử giả: Nước lập tức chuyển sang màu đỏ đậm hoặc đỏ cam rực như nước phẩm màu. Quả kỷ tử sau khi thôi ra màu nhuộm sẽ trở nên trắng bợt hoặc màu xám nhạt, trông rất thiếu sức sống.
7. So sánh kỷ tử thật và giả về giá thành và nguồn gốc
Một trong những lý do khiến người tiêu dùng dễ mua nhầm kỷ tử giả chính là tâm lý ham rẻ.
| Đặc điểm | Kỷ tử thật (Loại 1) | Kỷ tử giả/Kém chất lượng |
| Giá thành | Dao động từ 400.000đ – 800.000đ/kg tùy vùng trồng. | Rẻ bất thường, chỉ từ 100.000đ – 200.000đ/kg. |
| Nguồn gốc | Có thông tin vùng trồng (Ninh Hạ, Tân Cương…), chứng nhận Organic. | Trôi nổi, không nhãn mác, đóng túi thô sơ. |
| Bảo quản | Cần bảo quản nơi khô ráo vì dễ hút ẩm tự nhiên. | Để lâu không mốc (do có nhiều hóa chất bảo quản). |
Sự chênh lệch về giá giữa kỷ tử thật và giả phản ánh trực tiếp quy trình thu hoạch và chế biến. Kỷ tử thật cần sấy lạnh hoặc sấy khô theo tiêu chuẩn khắt khe để giữ lại dược tính, do đó giá không thể quá thấp.
Việc trang bị kiến thức về cách phân biệt kỷ tử thật hay giả là vô cùng quan trọng để bảo vệ sức khỏe cho bạn và gia đình. Hãy luôn ưu tiên những sản phẩm có nguồn gốc rõ ràng, màu sắc tự nhiên và mùi thơm thảo mộc dịu nhẹ. Đừng để vẻ ngoài đỏ rực hay mức giá rẻ bất ngờ của kỷ tử giả đánh lừa. Hãy là một người tiêu dùng thông thái, bắt đầu từ việc quan sát kỹ lưỡng và chọn mua tại những nơi uy tín.
