Cây ích mẫu từ lâu đã được coi là một vị thuốc quý để chữa bệnh, đặc biệt là chữa các bệnh về phụ nữ. Vậy ích mẫu là cây gì? Tác dụng ra sao hãy cùng tìm hiểu thông tin dưới đây!
1. Tổng quan cây ích mẫu
Ích mẫu còn có tên gọi khác là ích mẫu thảo, sung uý, chói đèn và tên khoa học là Leonurus heterophyllus. Đây là loại thực vật thuộc họ hoa môi.
Cây ích mẫu là một loại cỏ sống từ 1 đến 2 năm, chiều cao cây khoảng 0.6m đến 1m. Thanh hình vuông, phân nhánh ít và có lông nhỏ ngắn phủ toàn thân.
Lá ích mẫu mọc đối, lá ở gốc có cuống dài, phiến là hình tim , mép lá có răng cưa thô và sâu. Lá ở thân cây thì có cuống ngắn hơn, phiến lá thường xuyên xẻ sâu thành 3 thuỳ, trên mỗi thuỳ lại có răng cưa thưa, lá trên cùng hầu hết không chia thuỳ và hầu như không có cuống.
Hoa ích mẫu mọc vòng quanh các kẽ lá, toàn thân cây.Tràng hoa có màu hồng hoặc tím hồng, xẻ thành hai môi gần đều nhau.
Ích mẫu là loại cây có quả, quả ích mẫu có kích thước nhỏ, 3 cạnh và vỏ màu xám nâu.
Ích mẫu chủ yếu mọc hoang, chúng ta có thể bắt gặp cây ích mẫu ở những đồng ruộng hoang, ven đường, ven suối hay các vùng ven sông nơi có đất cát,..
Trong ích mẫu có chứa tannin, chất đắng, saponin và khoảng 0,3 tinh dầu. trên cơ sở dược lý người ta đã chỉ ra trong ích mẫu có hai hoạt chất đó là: thứ nhất, hoạt chất tan trong ete có tác dụng ức chế tử cung; thứ hai là hoạt chất không trong ete có dụng kích thích tử cung.
2. Ích mẫu có tác dụng gì?
Theo đông y, ích mẫu là một loại dược liệu quý, có nhiều tác dụng khác nhau trong chữa bệnh.
2.1. Tác dụng với tử cung:
Tác dụng quan trọng hàng đầu của ích mẫu là điều trị các vấn đề bệnh lý ở tử cung của phụ nữ. Các hoạt chất có trong ích mẫu có khả năng làm tăng khả năng hoạt động co bóp tử cung, Đối với phụ nữ sau sinh sử dụng ích mẫu sẽ giúp tử cung nhanh chóng trở về vị trí ban đầu.
Với những phụ nữ sau sinh sử dụng ích mẫu còn có tác dụng giúp đẩy sản dịch ra khỏi cơ thể cách nhanh chóng hơn. Dược tính của ích mẫu còn mang đến hiệu quả tuyệt vời cho việc phòng chống nhiễm trùng tử cung.
Một số công dụng khác của ích mẫu đối với chị em phụ nữ có thể kể đến:
- Có tác dụng làm đều kinh nguyệt. Hạn chế các tình trạng máu ra quá nhiều hoặc quá ít trong kỳ kinh, không có kinh, đau bụng kinh trong thời gian dài.
- Giúp giảm rong huyết ở phụ nữ mới sinh, trị niêm mạc dạ con.
- Ích mẫu là vị thuốc điều trị sưng vú rất tốt.
- Trị chứng máu không ra, hậu sản ở phụ nữ vừa sinh.
- Giúp làm đẹp da, lưu thông tuần hoàn.
Nước sắc ích mẫu có khả năng kích thích đối với tử cung cô lập của thỏ cái (cả khi mang thai và không mang thai).
Thí nghiệm trên thỏ cái, tiêm thuốc tê bằng uretan rồi cho uống nước sắc ích mẫu cũng đã thấy có tác dụng kích thích trên tử cung tại chỗ của thỏ.
Nghiên cứu đã cho thấy dung dịch 10% nước ích mẫu khô tác dụng lên tử cung còn mạnh hơn dung dịch rượu.
2.2 Ích mẫu có tác dụng với huyết áp.
Nước ích mẫu sắc lên uống không có tác dụng trực tiếp với bệnh huyết áp, nhưng nó có khả năng làm giảm tác dụng của adrenanlin trên mạch máu.
Tuy nhiên, cao ích mẫu lại có khả năng làm giảm huyết áp, đặc biệt là đối với thời kì đầu của bệnh tăng huyết áp.
2.3. Tốt cho tim mạch
Theo nhiều nghiên cứu đã chỉ ra có hai loại ích mẫu Leonurus quiquelobatus và Leonurus cordia có tác dụng rất tốt đối với tim mạch, nhất là với những người có nguy cơ mắc bệnh tim.
Trong ích mẫu có chứa thành phần dược chất Leonurin có nhiệm vụ giãn nở mạch máu ở mức độ vừa phải. Nhờ thế mà quá trình dẫn máu đến cơ tim được diễn ra ổn định, tránh các tình trạng nguy hiểm như đau thắt ngực xảy ra. Đồng thời cải thiện tuần hoàn máu ở tim, từ đó giảm nguy cơ đột quỵ
Chưa hết, ích mẫu còn chứa thành phần có tác dụng làm giảm tình trạng hình thành máu đông, tránh tạo độ nhớt trong máu và loại bỏ những chất béo xấu trong cơ thể. Từ đó huyết áp cũng trở nên ổn định hơn.
2.4. Như loại kháng sinh
Đối với các loại vi trùng ngoài da thì ích mẫu có tác dụng như một loại kháng sinh, ức chế sự phát triển và gây bệnh của chúng.
2.5. Ích mẫu chữa viêm thận và phù cấp tính.
Theo trung y tạp chí và trung dược, trên lâm sàng, ích mẫu có khả năng chữa một số trường hợp mắc bệnh viêm thận và phù.
2.6. Ích mẫu giúp ngăn ngừa ung thư vú
Một lượng lớn mangan có trong cây ích mẫu là thành phần khoáng chất quan trọng có nhiệm vụ khống chế sự hình thành và phát triển của tế bào ung thư. Bên cạnh đó, lượng athanol trong ích mẫu cũng có tham gia vào quá trình ức chế sự hình thành của tế bào ác tính gây ung thư.
2.7. Tác dụng của cây ích mẫu trong làm đẹp.
Cây ích mẫu được nhiều chị em lựa chọn trong lĩnh vực làm đẹp bởi nó có tác dụng tuyệt vời giúp làm đẹp da. Trong ích mẫu có hoạt chất giúp làm chậm quá trình lão hóa, ngăn ngừa sự xuất hiện của cá nếp nhăn mang lại làn da tươi trẻ, nét đẹp rạng ngời.
Các tình trạng khác về da như mụn trứng cá, mụn nhọt, nấm ngoài da,…
2.8. Ích mẫu hỗ trợ điều trị kiết lỵ ở trẻ em
Cây ích mẫu được đánh giá cao với khả năng điều trị bệnh kiết lỵ ở trẻ, bởi thành phần lành tính của nó. Với bệnh kiết lỵ ở trẻ, chỉ cần dùng phần búp và lá non của cây để nấu với cháo cho trẻ ăn hàng ngày. Sau tầm khoảng 1 tuần sử dụng sẽ thấy sự thay đổi rõ rệt.
2.9. Giúp giảm tình trạng tá tràng, viêm loét dạ dày.
Một trong những công dụng đáng ngờ của ích mẫu là có khả năng điều trị viêm loét dạ dày, tá tràng. Cây ích mẫu phơi khô, tán nhuyễn thành bột thì hòa chung với nước vo gạo đậm đặc để uống nước trước khi ăn khoảng 30 phút. Với phương pháp này, người dùng cần kiên trì ít nhất 2 tuần để bắt đầu thấy hiệu quả.
2.11. Ích mẫu có tác dụng chữa cao huyết áp
Trong đông y, người ta còn sử dụng cây ích mẫu để chữa bệnh cao huyết áp và có hiệu quả rất tốt. Kiên trì sử dụng đều đặn nước thuốc sắc từ cây ích mẫu bạn sẽ thấy tình trạng huyết áp được ổn định hơn, cơ thể khỏe khoắn dễ dàng tham gia các hoạt động khác.
2.12. Trị rôm sảy, nổi mề đay
Phần bã của lá ích mẫu giã nhuyễn đắp lên vùng da lở ngứa, nổi mẩn đỏ, rôm,… sẽ giúp làm dịu da, kháng khuẩn, giảm tình trạng đỏ ngứa. Hoặc bạn có thể dùng nước ích mẫu đun để tắm và cải thiện tình trạng.
3. Cây ích mẫu có những thành phần hoá học nào?
Trong cây ích mẫu chứa nhiều thành phần hóa học khác nhau, cụ thể có thể kể đến những thành phần chính như sau:
- Tinh dầu, axit hữu cơ.
- Alkaloids
- Flavonoids
- Iridoid glycosides
- Butenolide
- Tannin
- Plytol
- Lauramide
4. Các bài thuốc từ cây ích mẫu
4.1. Hỗ trợ điều trị các bệnh liên quan đến kinh nguyệt
Ích mẫu là một dược liệu quý với chị em phụ nữ, nó có tác dụng trị các chứng bệnh về kinh nguyệt: tắc kinh, kinh không đều hay đau bụng kinh. Bài thuốc từ cây ích mẫu:
- Nguyên liệu: 10g ích mẫu khô, 10g đương quy, 10g xích thược, 5g mộc hương.
- Cách làm: tất cả nguyên liệu phơi thật khô rồi tán thành bột mịn, sau đó khuấy chung với nước uống hàng ngày, dùng đều đặn để thấy tác dụng.
4.2. Điều trị chứng bị máu ứ tích tụ không ra được ở bà bầu.
Hiện tượng máu ứ tích tụ không ra được xuất hiện ở nhiều chị em phụ nữ đang mang thai. Bài thuốc từ ích mẫu có khả năng giảm tình trạng này, cách làm như sau:
- Dùng 50g ích mẫu tươi giã lấy nước cốt rồi uống đều đặn mỗi ngày. Mỗi ngày chỉ nên uống một chét nhỏ, tránh uống quá nhiều gây tác dụng phụ.
4.3. Giảm tình trạng tắc tia sữa
Hiện tượng tắc tia sữa ở phụ nữ mới sinh và đang cho con bú là tình trạng phổ biến, hầu hết chị em phụ nữ mới sinh đều gặp phải. Bài thuốc từ ích mẫu sẽ giúp làm giảm tình trạng ấy.
- Cách làm: dùng 20g ích mẫu khô tán thành bột rồi hoà với nước, sau đó bôi lên vú để thuốc phát huy tác dụng.
4.4. Trị mụn nhọt, sưng mủ
Ích mẫu có khả năng làm đẹp hiệu quả, nhất là với những làn da gặp vấn đề về mụn, sưng viêm
- Cách làm: dùng 20g ích mẫu tươi hoặc khô nấu với nước, đun đến khi cạn còn khoảng 1 nửa thì tắt bếp. Bắc bếp và để nguội, sau đó dùng nước ích mẫu rửa và vệ sinh vùng da bị mụn, sưng viêm để cải thiện tình trạng.
4.5. Điều trị kiết lỵ ở trẻ em
Cách làm: sử dụng phần lá non và búp của cây ích mẫu khoảng 10g, mang nấu với cháo cho bé ăn. Dùng đều tới khi thấy hiện tượng bệnh của bé đã hết.
4.6. Trị huyết áp cao
Những người bị huyết cao có thể tham khảo phương pháp sau:
- Chuẩn bị: ích mẫu, rau ngô, hy thiêm thảo, hạ khô mỗi loại 10g và 5g hạ khô thảo. Sau đó cho tất cả nguyên liệu vào nồi đun đến khi cạn nước còn tầm 2 chén. Kiên trì uống đều đặn để thuốc phát huy tác dụng.
4.7. Giúp tử cung co hồi sau sinh
Chuẩn bị 36g ích mẫu, 9g đương quy sắc nước uống và chia làm 3 lần uống trong ngày.
5. Liều dùng và những lưu ý khi dùng ích mẫu
Liều dùng: Cả ích mẫu dạng tươi và dạng tươi đều có dược tính như nhau và có thể dùng làm thuốc. Tuy nhiên người sử dụng cần chú ý liều dùng cho hợp lý, Với thuốc theo thang thì liều dùng trung bình từ 9-12g, còn dùng ích mẫu tười thì có thể dùng từ 12-40g.
Lưu ý: Không dùng ích mẫu với phụ nữ mang thai, người có kinh nguyệt ra nhiều, người bị bệnh máu khó đông vì có khả năng gây chảy máu. Nếu người sử dụng dùng quá liều cho phép có thể gây choáng váng, chóng mặt khiến cơ thể mệt mỏi.
Ích mẫu quả thực là một cây dược liệu quý, công dụng của nó được sử dụng rộng rãi trong y học cổ truyền. Mong rằng bài viết đã mang đến bạn những thông tin hữu ích về loại thuốc nam tuyệt vời này.
